کارگاه

بخش‌هایی از یادداشت کریس هجز را به فارسی ترجمه کرده‌ام. متن کامل را می‌توانید این‌جا بخوانید.

در استودیوی الجزیرهٔ عربی در دوحه هستم و در حال تماشای پخش زنده از غزه. گزارش‌گر الجزیره در شمال غزه به خاطر شدت بمباران اسرائیلی‌ها مجبور به ترک آن‌جا و رفتن به جنوب غزه شده بود. او دوربینش را با خود نبرد و آن را در حال ضبط کردن بر فراز بیمارستان الشفا نگاه داشت. شب است. تانک‌های اسرائیلی مستقیماً به سمت بیمارستان شلیک می‌کنند. سوسوهای سرخ‌رنگ افقی و ممتد. حملهٔ عمدی به بیمارستان. جنایت جنگی از روی تعمد. قتل‌عام عامدانهٔ بی‌دفاع‌ترین غیرنظامیان، شامل نوزادان و بیماران بدحال. و بعد پخش زندهٔ دوربین متوقف می‌شود.

ما مقابل مونیتورها نشسته‌ایم. سکوت کرده‌ایم. معنی آن چه رخ داده را می‌دانیم. برق نیست. آب نیست. اینترنت نیست. مایحتاج پزشکی نیست. همهٔ نوزادان داخل انکوباتورها خواهند مرد. همهٔ بیماران دیالیزی خواهند مرد. همهٔ بیماران بخش مراقبت‌های ویژه خواهند مرد. همهٔ نیازمندان به تنفس اکسیژن پزشکی خواهند مرد. همهٔ نیازمندان جراحی اضطراری خواهند مرد. و چه بر سر‌ ۵۰ هزار نفری که به خاطر بمباران بی‌وقفهٔ اسرائیلی‌ها از خانه‌هاشان بیرون رانده شده‌اند و به حیاط بیمارستان پناه آورده‌اند خواهد آمد؟ پاسخ این سؤال را نیز می‌دانیم. بسیاری از آن‌ها نیز خواهند مرد.

هیچ واژه‌ای برای بیان آن‌چه شاهدش هستیم وجود ندارد. این یکی از قله‌های وحشت طی پنج هفتهٔ وحشتناک اخیر است. بی‌تفاوتی اروپا به اندازهٔ کافی بد هست. همدستی فعالانهٔ ایالات متحدهٔ آمریکا غیرقابل‌درک است. هیچ‌چیز نمی‌تواند این را توجیه کند. هیچ‌چیز. و نام جو بایدن به عنوان همدست در نسل‌کشی در تاریخ ثبت خواهد شد. امیدوارم ارواح هزاران کودکی که در قتل‌شان مشارکت کرده است تا پایان عمر او را عذاب دهند.

اسرائیل و آمریکا در حال ارسال پیام مأیوس‌کننده‌ای به بقیهٔ جهان هستند. قوانین بین‌المللی و انسان‌دوستانه شامل کنوانسیون ژنو کاغذپاره‌های بی‌معنایی بیش نیستند. آن‌ها در عراق موضوعیت نداشتند. آن‌ها در غزه موضوعیت ندارند. ما با بمب و موشک محله‌ها و شهرهای شما را با خاک یکسان می‌کنیم. ما بی‌هیچ دلیلی زنان، کودکان، سالخوردگان و بیماران شما را می‌کشیم. ما با هدف مهندسیِ گرسنگی و شیوع بیماری‌های مسری شما را محاصره می‌کنیم. شما، این گونه‌های کم‌ارزش‌تر زمین، بی‌اهمیت هستید. در نگاه ما، شما جانورانی موذی هستید که باید ریشه‌کن شوند. ما همه چیز داریم. اگر سعی کنید و کوچک‌ترین چیزی را از ما بگیرید، ما شما را خواهیم کشت. و ما هرگز به هیچ‌کس حساب پس نخواهیم داد.

ما به خاطر ارزش‌هایمان مورد نفرت قرار نمی‌گیریم. ما مورد نفرت هستیم زیرا به هیچ ارزشی پایبند نیستیم. ما مورد نفرت هستیم زیرا قوانین تنها برای دیگران هستند، نه برای ما. ما مورد نفرت هستیم زیرا متکبرانه حق کشتار بی‌تبعیض را برای خود قائل شده‌ایم. ما مورد نفرت هستیم زیرا بی‌رحم و سنگدل هستیم. ما مورد نفرت هستیم زیرا منافق هستیم: از حفاظت از غیرنظامیان، حاکمیت قانون و انسان‌دوستی حرف می‌زنیم و در همان حال در  غزه روزانه جان صدها نفر، از ۱۶۰ کودک را می‌گیریم.

…

پیش از حملهٔ زمینی اسرائیل، غزه یکی از متراکم‌ترین نقاط جهان بود. تصور کنید چه پیش خواهد آمد اگر جمعیت ۱/۱ میلیون نفری غزه به جمعیت ۱ میلیون نفری جنوب اضافه شود. به این فکر کنید که اگر بیماری‌های مسری مانند وبا همه‌گیر شوند چه خواهد شد. به مصائب گرسنگی فکر کنید. فشارها برای یافتن یک چاره افزایش خواهد یافت. و اسرائیل امیدوار است که آن چاره راندن فلسطینی‌ها به صحرای سینا در مصر باشد. وقتی فلسطینی‌ها به آن‌جا رانده شوند، هرگز باز نخواهند گشت. پاک‌سازی قومی اسرائیل در غزه کامل خواهد شد. و بعد پاک‌سازی قومی کرانهٔ باختری آغاز خواهد شد.

این رویای جنون‌آمیز اسرائیل است. برای رسیدن به آن، باید غزه را به محلی غیرقابل سکونت تبدیل کند.

از خودتان بپرسید. اگر شما یک فلسطینی ساکن غزه بودید و به یک سلاح دست می‌یافتید چه کار می‌کردید؟ اگر اسرائیل خانواده‌تان را کشته باشد، واکنش شما چه خواهد بود؟ چرا باید به قوانین بین‌المللی یا انسان‌دوستانه‌ای که فقط برای مظلومان موضوعیت دارند، و نه ظالمان، اهمیتی بدهید؟ اگر ترور تنها زبان اسرائیل برای ارتباط با شماست، تنها زبانی که ظاهراً آن را می‌فهمد، آیا شما نیز پاسخ او را با ترور نخواهید داد؟

عیش‌و‌نوش مرگ‌زای اسرائیل حماس را از بین نمی‌برد. حماس یک ایده است. ایده‌ای که با خون شهیدان نیرو می‌گیرد. و اسرائیل توشهٔ فراوانی در اختیار حماس قرار می‌دهد.

این یادداشت توسط جوناتان کوک، خبرنگار بریتانیایی در خاورمیانه و اسرائيل/فلسطین نوشته شده که با اندکی تغییرات به فارسی ترجمه‌ کرده‌ام. متن اصلی را می‌توانید این‌جا مطالعه کنید.

این که ذیل گفتگوهایم در توییتر مدام با نسخه‌های گوناگونی از عبارت زیر مواجه می‌شوم برایم تکان‌دهنده است:

«چرا فلسطینی‌ها علیه حماس قیام نمی‌کنند تا خود را آزاد کنند؟ چرا حماس داوطلبانه تسلیم نمی‌شود؟ این‌ها دو گزینهٔ واقع‌گرایانه هستند.»

این نوع نگرش منحصر به توجیه‌گران اسرائیل نیست، بلکه ظاهراً برای برخی افراد عادی نیز معقول به نظر می‌رسد. این افراد قاعدتاً اطلاعات اندکی از تاریخ‌چهٔ فلسطین و جنبش‌های استعماری وطن‌گزین (settler colonial movements) مانند جنبش صهیونیستی‌ که به شکل‌گیری اسرائيل منجر شد دارند.^{[آ]واضح است که معادل‌های رایج «شهرک‌نشین» یا «مهاجر» برای settler مناسب نیستند. معادل‌هایی مانند «وطن‌گیر» یا «وطن‌گزین» را ترجیح می‌دهم. م.}

بنابراین اجازه دهید هر دو موضوع را با اختصار شرح دهم.

جنبش‌های استعماری وطن‌گزین با استعمارهای متعارف مانند سلطهٔ بریتانیا بر هندوستان فرق می‌کنند. جمعیت وطن‌گزین صرفاً در پی سرقت منابع جمعیتِ بومی نیست، بلکه می‌خواهد جایگزین بومیان شود. مثال‌های زیادی می‌توان ذکر کرد: وطن‌گزین‌های اروپایی در کشورهایی که امروز به عنوان ایالات متحدهٔ آمریکا، کانادا، استرالیا و نیوزلند شناخته می‌شوند، سرزمین‌های بومیان را تصاحب کردند.

تعریف نسل‌کشی (genocide) در قوانین بین‌المللی دقیقاً آن‌چه وطن‌گزین‌های اروپایی بر سر جمعیت‌های بومی آوردند را توصیف می‌کند: کشتار جمعی، با برنامه‌ریزی شرایطی را ایجاد کردن که منجر به نابودی فیزیکی همه یا بخشی از اجتماع بومی شود، جلوگیری از تولیدمثل در جمعیت بومی، و انتقال جبری کودکان بومی به جمعیت وطن‌گزین‌ها.

آن دسته از وطن‌گزین‌های اروپایی که ما امروزه آن‌ها را آمریکایی، کانادایی، استرالیایی یا نیوزلندی می‌نامیم هیچ‌گاه به خاطر جرائمی که علیه مردمان بومی مرتکب شدند حساب پس ندادند. شاید به همین دلیل صحبت‌هایی مانند آن‌چه بالا ذکر کردم بین آن‌ها رواج دارد و کشورهای اروپایی و امتدادهای استعماری‌شان امروز در حمایت از اسرائیل، و علیه سایر کشورهای جهان، صف کشیده‌اند. آن‌هم در شرایطی که اسرائیل در حال شدت‌بخشیدن به نسل‌کشی در غزه در مقیاس صنعتی است.

واقعیت این است که نظم جهانی «غربی» مبتنی بر نسل‌کشی است. اسرائيل صرفاً دنبال‌کنندهٔ همین سنتِ دیرینه است.

جنبش‌های استعماری وطن‌گزین همیشه به نسل‌کشی منجر نمی‌شوند. در آفریقای جنوبی، وطن‌گزینان اروپایی که در اقلیت محض بودند به نوعی سازش با جمعیت بومی رسیدند: آپارتاید. گروه سفیدپوستان همهٔ منابع و برخورداری‌ها را به خود اختصاص داده بود. به گروه سیاه‌پوستان اجازه داده شده بود که در گتوها و فقر زندگی کنند. در چنین شرایطی، صلح فقط وقتی امکان‌پذیر می‌شود که پروژهٔ استعمار وطن‌گزین متوقف شود، قدرت تقسیم شود و منابع به شکل عادلانه‌تری توزیع گردند. این اتفاقی بود که به شکل ناکاملی با سقوط آپارتاید رخ داد.

الگوی نهایی برای یک جمعیت استعماری وطن‌گزین اخراج جمعیت بومی به آن سوی مرزهاست؛ یعنی اقدام به پاک‌سازی قومی. این گزینهٔ اصلی اسرائیل در ۱۹۴۸ و مجدداً در ۱۹۶۷ بود؛ زمانی که تصمیم گرفت مرزهایش را از طریق اشغال باقیماندهٔ سرزمین‌های فلسطینی در کرانهٔ باختری رود اردن، بیت‌المقدس شرقی و غزه گسترش دهد.

فلسطینی‌های غزه مصداق عینی شیوه‌های مختلف آزار جمعیت بومی توسط یک جنبش استعماری وطن‌گزین هستند.

بیشتر آن‌ها طی عملیات پاک‌سازی قومی توسط اسرائیل در سال ۱۹۴۸ آواره شدند؛ یا از نسل آن آواره‌ها هستند. به بیان دیگر، خانهٔ پدری و مادری‌ آن‌ها در جایی است که امروز اسرائیل نامیده می‌شود. آن‌ها از سرزمین‌شان بیرون رانده شدند و ۱۹ سال آتی را در قلمروِ بسیار کوچکی که تحت حکمرانی مصر بود سپری کردند. وقتی اسرائیل طی جنگ ۱۹۶۷ غزه را تصرف کرد، مجبور شد سراغ گزینهٔ دوم استعمارگران وطن‌گزین برود: آپارتاید. به این ترتیب غزه به یک زندان بدون سقف تبدیل شد. یا اگر بخواهیم صادق‌تر باشیم، به یک اردوگاه کار اجباری بلندمدت (long-term concentration camp).^{[ب]تا آن‌جا که می‌دانم معادل فارسی مناسب برای concentration camp نداریم. «اردوگاه»، «اردوگاه کار اجباری» یا «اردوگاه تمرکز» معنای چندوجهی عبارت اصلی را منتقل نمی‌کنند و حتی ممکن است گمراه کننده باشند. معادل مناسب باید بتواند جمع‌آوری قومی، در حصر بودن، و حذف و سرکوب نظام‌مند را همزمان نشان دهد. م.} در مقایسه با محله‌های مخصوص اقامت سیاه‌پوست‌ها در آفریقای جنوبی تحت آپارتاید، غزه نسخه‌ای بزرگ‌تر و—طی ۱۶ سال حصر کامل توسط اسرائیل—به شکل روزافزونی ناخوشایندتر بود.

امروز شاهد مرحلهٔ جدیدی هستیم: اسرائيل به این نتیجه رسیده که الگوی آپارتاید نتوانسته است امیال فلسطینی‌ها برای به دست آوردن آزادی و شأن انسانی را مقهور کند. برخلاف آفریقای جنوبی، اسرائیل به دنبال صلح و آشتی نیست. بلکه سراغ گزینه‌های دیگر استعمار وطن‌گزین می‌رود. در حملاتِ کنونی به غزه، اسرائيل از الگویی ترکیبی تبعیت می‌کند: نسل‌کشی برای آن‌ها که در غزه می‌مانند، و پاک سازی قومی برای آن‌ها که می‌توانند از غزه خارج شوند (با این فرض که مصر نهایتاً تسلیم شود و مرزهایش را به روی ساکنان غزه باز کند.)

هیچ‌کدام از این‌ها ارتباطی به حماس ندارد. نهایتاً می‌توانیم بگوییم که حماس [با حملات ۷ اکتبر] اسرائیل را وادار به اتخاذ چنین تصمیمی کرده است. اسرائیل مجبور شده سیاست حصر-آپارتاید—یعنی زندانی‌ساختن بلندمدت کلِ یک جمعیت، بدون منابع، بدون آزادی تحرک، بدون آب پاکیزه و بدون اشتغال—را رها کند. در عوض به راه‌حلِ امتحان‌پس‌دادهٔ نسل‌کشی و پاک‌سازی قومی باز گشته است.

حماس محصول (symptom) آسیب‌هایی است که فلسطینی‌های غزه برای چند دهه تجربه کرده‌اند؛ نه عامل آن‌‌ آسیب‌ها. شوریدن فلسطینی‌ها علیه حماس و یا تسلیم شدنش غزه را به دوبیِ مدیترانه تبدیل نخواهد کرد. فلسطینی‌ها هنوز در آن زندانی خواهند بود، اگر چه شاید اجازه یابند شرایط اندکی بهتر داشته باشند.

اگر شک دارید، نگاهی به کرانهٔ باختری بیاندازید. حاکمیت آن‌جا دست حماس نیست. بلکه اوضاع در کنترل تشکلیات خودگردان فلسطینی و اعتبار اندک محمود عباس است. او همکاری امنیتی با اسرائیل—یعنی سرکوب کردن امیال آزادی‌خواهانهٔ فلسطینی‌ها از طرف اسرائیلی‌ها—را یک وظیفهٔ «مقدس» تلقی می‌کند. بزرگ‌ترین آرزوی او رسیدن به راه حلی دیپلماتیک است که به واسطهٔ آن یک ریزکشور فلسطینی شدیداً محدود و محصورشده ایجاد شود.

اگر اسرائیل به کرانهٔ باختری تحت نظارت محدود عباس اجازهٔ آزادی نمی‌‌دهد، چطور ممکن است به غزهٔ کوچک چنین چیزی را اعطا کند، ولو بدون حماس، آن هم پس از سال ۲۰۲۰ که سازمان ملل اعلام کرد نوار غزه اصولاً برای سکونت مناسب نیست؟ اسرائیل هیچ‌وقت فلسطینی‌های غزه را از زندان آزاد نخواهد کرد؛ چرا که رشد سریع جمعیت آن‌ها را تهدیدی علیه اکثریتِ یهودی اسرائیل می‌داند.

به خاطر داشته باشید: جمعیت‌های استعماریِ وطن‌گزین برای این آمده‌اند که جایگزین جمعیت بومی شوند، نه این که با آن‌ها صلح کنند، منابع را با آن‌ها تقسیم کنند و آزادی‌شان را پس بدهند. اسرائیل تنها کاری که بلد است را انجام می‌دهد. و تا وقتی که غرب برای او هورا می‌کشد فهرست اقدامات آن علیه فلسطینی‌ها شامل نسل‌کشی نیز خواهد بود.

این یادداشت نوشتهٔ کیتلین جانستون است که توسط من به فارسی ترجمه شده است. مطلب اصلی را می‌توانید این‌جا بخوانید.

یک زن و شوهر روی مردی ایستاده بودند و چای می‌نوشیدند.

زن پرسید: «هنوز شیر داریم؟»

شوهرش پاسخ داد: «آره. حدود نصف یک جعبهٔ بزرگ.»

مرد زیر پایشان داد زد: «کمک!»

زن: «چه خوب. داشتم فکر می‌کردم بعد از این، یه فنجون دیگه چای بخورم.»

شوهر: «اوم. شاید منم بهت ملحق بشم!»

زن: «چای خوبیه!»

مرد زیر پایشان فریاد زد: «شما دارین منو له می‌کنید!»

شوهر پرسید: «به نظرت امروز بارون میاد؟»

زن: «اوم. شاید. آسمون کمی خاکستری به نظر میاد. این طور نیست؟»

مرد زیر پایشان فریاد زد: «نمی‌تونم نفس بکشم. دارم می‌میرم!»

شوهر: «پس فعلاً باغچه رو آب نمی‌دم.»

زن: «آره فکر کنم این بهتره. — آخ!!!»

و جیغ کشید. از قوزک یکی از پاهایش خون می‌آمد. مردی که رویش ایستاده بودند با تکه شیشه‌ای که روی زمین پیدا کرده بود به او ضربه‌ای زده بود.

شوهر: «چی؟! چه اتفاقی افتاد؟»

زن: «این پای منو زخمی کرد!»

شوهر: «ای حروم‌زاده. می‌کشمت!»

و هر دو با عصبانیت پاهایشان را بر پیکر مرد فشردند و روی او بالا و پایین پریدند.

«هیولا! کثافت!»

«حالا بهت درست یه درس درست و حسابی می‌دم!»

افرادی که در همان اطراف بودند متوجه سروصداها شدند.

یکی پرسید: «چی شده؟ ماجرا از چه قراره؟»

شوهر همان‌طور که به پاهای مرد لگد می‌زد گفت: «ما فقط این‌جا ایستاده بودیم و سرمون توی کار خودمون بود که این هیولا به ما حمله کرد. بدون هیچ تحریک قبلی.»

زن که هق‌هق‌کنان در حال فشردن پاهایش روی گلوی مرد بود گفت: «هیچ‌کس نمی‌تونست یه همچی چیزی رو پیش‌بینی کنه!»

اطرافیان: «وای نه! ما از شما حمایت می‌کنیم!»

یکی فریاد زد: «حسابش رو برسید. محکم‌تر بزنیدش!»

در این حین یک مرد قوی هیکل به سمت آن‌ها دوید و گفت: «این اسلحه‌ها را بگیرید. باید حسابی حال این حروم‌زاده رو بگیرید!»

زن و شوهر اسلحه‌ها را گرفتند و شروع کردند به چاقو زدن و چاک‌چاک کردن مرد. و این کار را با خشم زیاد انجام می‌دادند. انگار می‌خواستند انتقام‌شان را از بدن او بگیرند.

بر سر او داد می‌زدند: «مگر ما به تو چه بدی‌یی کرده بودیم؟؟»

و به چاقو زدن، چاک‌چاک‌ کردن و زخمی کردن مرد ادامه دادند. خون به همه طرف می‌پاشید. جیغ سراسر فضا را پر کرده بود.

کمی بعد چهرهٔ ناظران شروع به تغییر کرد.

یکی پرسید: «اوم. تا کی می‌خواهید این‌طوری بزنیدش؟»

زن و شوهر فریاد زدند: «تا وقتی بمیره!» و به ساطوری کردن مرد ادامه دادند.

یکی دیگر با لحنی مردد گفت: «اوم. فکر کنم دیگه درس خوبی گرفته باشه‌ها؟»

یکی دیگر اضافه کرد: «آره دیگه. شاید وقتش باشه اسلحه‌هاتونو بذارین زمین.»

شوهر گفت: «دیگه چه انتظاری از ما دارین؟ این وحشی فقط زبان خشونت رو می‌فهمه.»

و همین‌طور به حملات بی‌امانشان ادامه دادند و ناظران همین‌طور معذب‌تر و معذب‌تر می‌شدند.

زنی زیر گریه زد.

مرد دیگری در خلاف جهت دوید و بالا آورد.

یکی دیگر گفت: «خدای من! چه کار کردیم!»

و من هنوز نمی‌دانم بعد از آن دیگر چه شد.

در تابستان ۲۰۱۴ که شاهد یکی دیگر از حملات وحشیانهٔ اسرائیل علیه مردم غزه بودیم، آدام یوهانس^{[۱]Adam Johannes} از سازمان «ائتلاف توقف جنگ»^{[۲]Stop the War Coalition} از مارک رجو^{[۳]Mark Regev} سخنگوی وقت دولت اسرائیل دربارهٔ کشتار غیرنظامیان فلسطینی در غزه توسط نیروهای اسرائیلی سؤال‌هایی کرد و پاسخ‌های او را به این شکل خلاصه کرد^{[۴]Johannes, A., 2014. At last Israel tells the truth about why so many civilians are being killed in Gaza.}:

۱. ما گزارشی دربارهٔ کشته‌شدگان دریافت نکرده‌ایم. این را بررسی خواهیم کرد.

۲. بله، عده‌ای کشته‌شده‌اند. اما علت آن درست عمل نکردن یکی از موشک‌ها یا بمب‌های فلسطینی بوده است.

۳. بله، آن‌ها توسط نیروهای ما کشته‌ شدند، اما تروریست بودند.

۴. بله، آن‌ها غیرنظامی بودند. اما تروریست‌های فلسطینی از آن‌ها به عنوان سپر انسانی استفاده کرده بودند.

۵. بله، در آن منطقه هیچ نظامی فلسطینی‌یی وجود نداشت و این غیرنظامیان به خاطر حملهٔ نیروهای ما کشته شدند. اما ما غیرنظامیان را به صورت تصادفی می‌کشیم، ولی آن‌ها عمداً چنین می‌کنند.

۶. بله، ما خیلی بیشتر از آن‌ها غیرنظامی می‌کشیم، اما ببینید کشورهای دیگری هستند که بسیار بدتر می‌کنند.

۷. چرا هنوز دربارهٔ اسرائیل صحبت می‌کنید؟ آیا شما نوعی یهودی‌ستیز هستید؟

تکرار از ۱. این مراحل را در مصاحبهٔ بعدی‌تان با مارک رجو یا هر سخنگوی دیگر اسرائیل امتحان کنید.

1. Adam Johannes ↩

2. Stop the War Coalition ↩

3. Mark Regev ↩

4. Johannes, A., 2014. At last Israel tells the truth about why so many civilians are being killed in Gaza. ↩